Ebu Dâvûd Süleyman bin Dâvûd el-Cârûd et-Tayâlisî hicrî 133 yılında doğdu, hicri 204 yılında Basra’da vefat etti. Cenaze namazı Basra Valisi Yahyâ bin Abdullah tarafından kıldırıldı. Tayâlisî “ilim dağı” olarak nitelenmiş, hâfızasına çok güvendiği için genellikle ezberinden rivayette bulunmuştur. Hâfızasından otuz veya kırk bin hadis nakledebildiği kaynaklarda zikredilir.

Hadis konusunda yapılan çalışmaların en meşhurlarından birisi de, Ebu Davud et-Tayâlisî’nin Müsnedi’dir. Bu çalışma, en eski hadis eserlerindendir ve müsned türünün ilk örneğidir. Eser, sahabî râvilerinin adlarına göre tasnif edilmiştir. 292 sahabinin 2890 rivayeti vardır.

Aşere-i Mübeşşere’nin rivayetleri ile başlayan eserde, kadınların rivayet ettiği hadisler için de ayrı bir bölüm açılmıştır. Çalışmamızda hadisi nakleden râvînin hâl tercemesini verdik. Amacımız, sahabelerin kısa hâl tercemeleri eşliğinde okura hadisleri ulaştırmaktır.

                 Hadis hâfızı ve fakih.

      Soyu Kusay’da Hz. Peygamber’in soyu ile birleşen Humeydî Mekkî nisbesiyle de anılır. Fudayl b. İyâz, Derâverdî, Velîd b. Müslim, Vekî‘ b. Cerrâh, Süfyân b. Uyeyne gibi âlimlerden hadis, İmam Şâfiî’den fıkıh tahsil etti. Kendisinden Buhârî, Zühlî, Ebû Zür‘a er-Râzî, Hanbel b. İshak, Fesevî, Ebû Hâtim Muhammed b. İdrîs er-Râzî gibi âlimler rivayette bulundular. Süfyân b. Uyeyne’den on dokuz yıl boyunca hiç ayrılmayıp kendisinden hadis rivayet ettiği için onun hadislerini en iyi bilenlerden biridir. Bu durumu dikkate alan  İbn Hayr el-İşbilî, Humeydî’nin el-Müsned’ini “Müsnedü’l-Humeydî an Süfyân b. Uyeyne” şeklinde kaydetmiştir (Fehrese, s. 144).

      Mekke ve Mısır’da İmam Şâfiî ile uzun süre birlikte olan Humeydî Şâfiî’nin ölümünden sonra Mısır’dan Mekke’ye döndü ve burada on beş yıl fetva verip hadis okuttu. Humeydî Rebîülevvel 219’da (Mart 834) Mekke’de vefat etti; bu tarih bazı kaynaklarda 220 (835) olarak da zikredilir.

       İshak b. Râhûye, Ahmed b. Hanbel ve Buhârî’nin “imam” dediği, diğer cerh ve ta‘dîl âlimlerinin de hüccet, hâfız ve sika diye andığı Humeydî’nin rivayetleri İbn Mâce’nin es-Sünen’i dışındaki Kütüb-i Sitte’de yer almıştır.

      Sahabe müsnedi olarak tertib olunan bu eserde Ebu Bekr Es-Sıddık (r.a.) ile başlayan rivayetler 181 sahabeden alınan nakiller ile 1.337 Hadis-i Şerif mevcuttur.

MÜSLÜMAN, TOPLUM VE CEHD

Müslüman fert ve toplum akıllı, özgür ve imkanlara sahip olmanın sorumluluğunu almalıdır. Bu gücü ve sorumluluğu başkasına devredemez. Aklını ve imani tercihlerini başkasına devredip sorumluluktan kurtulamaz. Kur’an’ı bütüncül olarak okuduğumuzda Müslüman fert ve toplumdan istenen birçok davranışların olduğunu görürüz. Müslüman fert Allah’ı, Kur’an’ı, Rasulullah’ı ve Ahireti kabul edecektir. Kur’an’da ferde ve topluma görev yükleme özelliği birliktedir. 

Ferde yüklenen görevi ferd kendi şartları içinde yerine getirecektir. Fert görevin kendisine ait olduğunu ve görevin sınırlarını bilir. Örneğin namaz kılmak ferde yüklenen bir görevdir. Ne zaman, ne kadar namaz kılacağını ve bu görevi bir başkası yapınca ondan düşmeyeceğini bilir. Topluma yüklenen görevlerde kişi kendisine farzı ayn payı düşmese bile daha fazlasını yaparak fazilet ve hayırda daha fazlasını kazanma imkanı elde etmektedir. Allah yolunda cehd edenlere daha fazlasını vereceğini bildirmektedir.

   Kur’an, yirmi üç yıllık bir hayatta indirilmiştir; lakin kıyamete kadar devam edecek bir hayatın da adıdır. Hayat, Kur’an’la okunması gerekmektedir. Yani hayatta insana ısı-ışık saçan güneş, sekinet-dinlenme zamanı olan gece, insanı farklı dünyalara sevk eden yıldızlar, dağ, ova, rüzgâr, deniz gibi mevcudatın hepsi Kur’an’la anlam kazanmalıdır. Bazen tarihe bazen ahirete Kur’an’la yolculuk yapmak gerekmektedir ki yaşanılan hayatın ne olduğu anlaşılabilsin.

İşte bu amaçla biz bu kitapta Mülk’ten Cin’e yolculuğa çıkıyoruz. Bazen kevniyata Mülk gözlüğüyle bakacağız bazen Kalem’le, Nuh’la ve Cin’le tarihe yolculuk yapacağız. Hedef, ahirette “keşke işitip akletseydik” dememek için bu dünyada ve şimdide Allah’ın vahyini işitip akletmektir. Rabbim, razı olduğu yolda yürümeyi ve o yoldan hiç sapmamayı nasip etsin inşallah (Amin)

        Muhsin, ihsan eden, ihsan içinde olan demektir. İhsan Allah’ın ve insanın iyi dediği değerler ve davranışlardır. İhsan olmanın iki ölçüsü Allah açısından iyi olan ve insan açısından iyi olandır. Bir şey insan açısından iyi kabul edilebilir ama Allah iyi kabul etmiyorsa o şey ihsan değildir. İnsan açısından iyi olmanın temelinde insanın ondan hoşlanması ve işine yaraması vardır. Öte yandan insanın hoşuna giden her şey insana tümden zararsız değildir. Dünyada olmasa bile ahirette zarar verebilir. İhsan, Allah açısından iyi olan ve insana sonuçta ahrette zarar vermeyen şeydir diyebiliriz. Bir şey Allah açısından iyiyken ilk dönemde insanın hoşuna gitmeyen bir şey olabilir. Dünyada insan o ihsan olan davranış nedeniyle sıkıntıya girebilir, ama ahrette zarar görmekten kurtulur. Sonuç olarak muhsin olmak, Allah’ın sevdiği ihsan olan davranışlar yapan olmaktır. İhsan davranışlar Allah’ın razı olduğu, insana ahrette zarar vermeyen davranışlardır, inanışlardır. Muhsin insan olmak Allah’ın sevdiği insan olmaktır.

Allah, insanlara yaratılış görevlerini hatırlatmak ve izin verdiği şeytanın telkinlerine karşı uyarmak için nebiler göndermiştir. Bu nebilerin sonuncusu Rasulullah’tır (sav). Rasulullah, şeytana karşı uyarmış ve onun iktidarının insana yaptırım gücü olmadığını da bildirmiştir. Ondan nasıl korunacağımızı da bildirmiştir. Ona itaat eden insan kendi özgürlüğü ve sorumluluğu içinde ona itaat etmektedir. Allah’a itaat eden insan da kendi özgürlüğü ve sorumluluğu içinde Allah’a itaat etmektedir.

Bu kitabın birinci amacı siyer kitabı olmak değildir. Rasulullah kimdir, ne yapmıştır ve ne bildirmiştir sorusuna bir kitaplık derleme içinde cevap vermeye çalışmaktır. Bu bir bilimsel araştırma kitabı değildir ama içinde bilim vardır. Bir ciltlik anlatım içinde Rasulullah’ı ana hatlarıyla nasıl tanıtabilirim sorusuna yönelik bir cevap çabasıdır.

Günümüz dünyasında özellikle mantıksal deneyciliğin katı tehditlerine boyun eğenler, kutsal metinlerde kullanılan bazı ifadelerin sözlük anlamlarıyla alınması durumunda birtakım güçlüklerle karşılaşılmasından hareketle, kelime ve kavramların bilinen sözlük anlamlarının ötesinde farklı derin manalara sahip oldukları görüşünü abartılı bir şekilde gündeme taşımaktadırlar. Böyle bir yönelişin neticesi olarak kimi zaman zorlamalarla ifrata varacak şekilde, mecaz ve sembollerle metinleri yorumlama yolunu tercih edebilmektedirler. Bu tarz bir yönelişe sahip olanlardan birisi de “The Message Of The Qur’an” eserinin yazarı Muhammed Esed’ dir. İşte elinizdeki bu çalışmada, onun yukarıda bahsedilen ve “Kur’an Mesajı” ismiyle Türkçe’ ye çevrilen meal-tefsir çalışması, eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Eserinde dile getirdiği Allah’ın sıfatları, ahiret, cennet-cehennem, melek, cin, şeytan ve mucizeler konusundaki çoğu zaman Kur’an metniyle örtüşmeyen görüşleri, bazı hüküm ayetleri hakkındaki yorumları ele alınmaktadır. Söz konusu edilen yorumlar, ikna edici bir delil olmadıkça kelimelerin asıl anlamları ve konuyla ilgili sahih rivayetler/nakiller ışığında tahlîl edilmektedir.

Bu çalışmada, insan yaşamında önemli bir yer edinen musibet olgusunun mahiyeti ve içerebileceği mesajlar irdelenmekte, bu tür olaylardan çıkarılabilecek dersler üzerinde kafa yorulmaktadır. Genellikle sorumluluk kabul etmek istemeyen veya davranışlarını ilahî kontrol altında görmekten haz etmeyen seküler anlayış sahiplerine yönelik analitik eleştirilere yer verilmektedir. Sağduyu ile ve sağlıklı bir bakış açısıyla yanlışlarının farkına varan, sorumluluğu üzerine almaktan kaçınmayan ve kendini düzeltmeyi gaye edinen mü’mince bir şuur yeşertmeye gayret edilmektedir.

       Meryem Suresi, risaletin 5. yılında, Fatır Suresi’nden son­ra ve Taha Suresinden önce Mekke’de nazil oldu. Mekke müş­rikleri İslami daveti durduramayınca fiziki, psikolojik, sosyal işkence ve ekonomik ambargoya başladılar.

Peygamberliğin 5. Yılında hicrete izin verildi. Genellikle fakirlerden, kölelerden ve daha önce Kureyş’e sığınmış yabancılardan oluşan Müslüman grup Habeşistan’a hicret etmeye karar verir. İşte bu yolculukta muhacirlere azık ve erzak olacak Meryem Suresidir. Müslümanlar Habeşistan’a Necaşi’nin ülkesine iltica ederler.

       Surenin ismi Meryem. Hz. Meryem’in namusunun, iffeti­nin örnek alınması istenmektedir. Müslümana, Hz. Meryem örnektir. Batıda her yerde Meryem resimlerine rastlanıyor. Fa­kat namusun, iffetin izine bile rastlanamıyor.

        Hz. Meryem’den bir oğul olması sebebi olmayan bir sonuç­tur. Sebep sonuç ilişkisi haşa Allah’ı bağlayacak değildir. O bir şeyin olmasını dilerse ol der ve olur. İnsanın kendini Allah’a teslim etmesinden başka çare mi var? Allah’ın rızası dışında başkasının rızasını aramanın ne anlamı var?

          Ayrıca surede, öğüt ve uyarılar ile ahiretin imrendiren ve korkutan hallerine dikkatleri çekilir. Hidayete erenlerle sapıtanların yolları açıklanır. Kafir ve mü’minin eline geçecekler aynı şeyler değildir. Hak ile batıl davasında kimin kazanacağı bellidir. Allah’ın gücü karşısında kimin, nasıl bir gücü söz konusu olabilir ki?