Ebu’l-Kāsım Musnidu’d-dunya Suleyman bin Ahmed bin

Eyyub bin Mutayr el-Lahmi eş-Şami et-Taberani hicri 260’ın Safer ayında Akka’da doğdu.

Zamanının hadis hafızı Taberani, el-Mu’cemu’s-Sağir adlı elinizdeki eserde, alfabetik olarak sıraladığı 1161 hocasının rivayetlerinden birer veya ikişer örnek kaydetmiştir. Eserde 1198 hadis yer almaktadır.

 Çok sayıda esere sahip olması onun engin ilmini gösterir.

Taberani hadis toplama uğrunda otuz yıl hasır üzerinde yatmaya katlanarak ilmi seyahatler yaptığını söylemiştir.

 Zehebi, onun ‘Müsnedu’d-Dünya’ olduğunu söylerken, Suyuti: “O, Müsnedu’d-Dünya ve hadis ilminin kahraman süvarilerinden biridir” der.

Zehebi, el-İber’de: “…O, doğru sözlüydü, engin bir ilme sahipti. Hadislerin illetlerini, ravilerini ve bablarını bilirdi. Birçok esere sahiptir…” der.

Taberani zamanının hadis hafızı diye nitelenmiş, hadis, ensab ve tarih bilgisiyle döneminin en önde gelen âlimlerinden olmuştur.

Hicri 360’ın Zilkade ayında vefat etmiştir.

Taberani’nin hadis, tefsir ve tarih alanında 107 eseri vardır. En önemli eserleri şunlardır: el-Mu’cemu’l-Kebir, el-Mu’cemu’l-Evsat, el-Mu’cemu’s-Sağir.

                 Hadis hâfızı ve fakih.

      Soyu Kusay’da Hz. Peygamber’in soyu ile birleşen Humeydî Mekkî nisbesiyle de anılır. Fudayl b. İyâz, Derâverdî, Velîd b. Müslim, Vekî‘ b. Cerrâh, Süfyân b. Uyeyne gibi âlimlerden hadis, İmam Şâfiî’den fıkıh tahsil etti. Kendisinden Buhârî, Zühlî, Ebû Zür‘a er-Râzî, Hanbel b. İshak, Fesevî, Ebû Hâtim Muhammed b. İdrîs er-Râzî gibi âlimler rivayette bulundular. Süfyân b. Uyeyne’den on dokuz yıl boyunca hiç ayrılmayıp kendisinden hadis rivayet ettiği için onun hadislerini en iyi bilenlerden biridir. Bu durumu dikkate alan  İbn Hayr el-İşbilî, Humeydî’nin el-Müsned’ini “Müsnedü’l-Humeydî an Süfyân b. Uyeyne” şeklinde kaydetmiştir (Fehrese, s. 144).

      Mekke ve Mısır’da İmam Şâfiî ile uzun süre birlikte olan Humeydî Şâfiî’nin ölümünden sonra Mısır’dan Mekke’ye döndü ve burada on beş yıl fetva verip hadis okuttu. Humeydî Rebîülevvel 219’da (Mart 834) Mekke’de vefat etti; bu tarih bazı kaynaklarda 220 (835) olarak da zikredilir.

       İshak b. Râhûye, Ahmed b. Hanbel ve Buhârî’nin “imam” dediği, diğer cerh ve ta‘dîl âlimlerinin de hüccet, hâfız ve sika diye andığı Humeydî’nin rivayetleri İbn Mâce’nin es-Sünen’i dışındaki Kütüb-i Sitte’de yer almıştır.

      Sahabe müsnedi olarak tertib olunan bu eserde Ebu Bekr Es-Sıddık (r.a.) ile başlayan rivayetler 181 sahabeden alınan nakiller ile 1.337 Hadis-i Şerif mevcuttur.

       DİYANET ilk defa Kur’ân Kursu Öğreticiliği, İmam ve müezzin olarak görev alacaklar için MEB’e yaptırmış olduğu Yeterlik sınavını, 2014 yılından itibaren ÖSYM’ye yaptırmak üzere anlaştı. Böylece sadece sınavı yapan kurum değişmedi. Sınavın başta ismi olmak üzere içeriği, sınırları, soru sayısı değişti. KPSS-DHBT süreci ile ilgili DİYANET açıklamaları ve ÖSYM uygulamaları iyi bilinmediği için kamuoyunda yanlış bilgiler yer alabilmektedir. Bizler ÖSYM’nin bugüne kadarki KPSS süreçlerini inceleyerek, sınava giren her düzey adayların sınavın her aşamasıyla ilgili ayrıntılara (gerek KPSS gerekse DHBT ile ilgili başvuru, konular, hangi konulardan kaç soru çıkacağı, sınav gününe kadarki hazırlık süreci, sınavda yapılacaklar ve sınav sonrası muhtemel süreçle ilgili bilgilere) yer verdik.

 Devlette ilk defa memur olacaklar için gerekli olan KPSS ile birleştirilerek yeni adıyla DHBT (Din Hizmetleri Alan Bilgisi Testi) olan yeni sınavda, mezun adaylar yanında son sınıflar ve 11. Sınıflar da sınava girebilecek. Adaylar mezuniyet durumuna göre üç kategoride sınava girecekler. Sorular beş seçenekli; soru tarzı ise artık sadece bilgiye dayalı değil, ÖSYM tarzında, doğrudan bilgi, doğrudan yorum ve bilgiye dayalı yorum olmak üzere üç farklı türde olacaktır.

 Bizler de öncelikle Lise (Ortaöğretim) düzeyinde sınava girecek adaylara DHBT-1’de sorulacak 4 alanın her biri için konu özeti ve sorulacak 20 soru için 1196 soru örneği ve DHBT-2’de sorulacak 7 alanın her biri için konu özeti ve sorulacak 20 soru için 886 soru örneği olmak üzere toplamda 2082 soru ile adayların başka kaynağa ihtiyaç duymayacak bir ön hazırlık yapmalarını hedefledik.

İHL meslek dersleri kitaplarının tamamı taranarak konu özetlerine yer verildi. Önlisans ve Lisans düzeyinin İHL dersleri temelinde olduğu düşünülürse bu düzey adaylar için de çalışma fayda sağlayacaktır. Çalışma halen okuyan 10., 11. ve 12. Sınıf öğrenciler, Açıköğretim İHL öğrencileri için de meslek derslerinde gerek konu özetleri gerekse soru türleri ile güzel bir kaynak olacaktır.

 KPSS-DHBT sonrası muhtemel sözlü sınav için de DİYANET’in yeni dönemde hemen her sözlü sınav için sorduğu konu alanları ve adayların sözlü sınavda yapmaları gerekenlere yer verdik.

 Türkiye’de ilk kez gerçekleştirilen KPSS-DHBT sınavına dair, ÖSYM formatıyla birebir uyumlu böylesi bir çalışmanın ilk ve şimdilik tek olması da öncülük anlamında bizi memnun etmektedir.

Muhammed Fuad Abdülbaki'nin hazırladığı bu eser Sahihi Buhari ve Sahihi Müslim'in üzerinde ittifak ettiği 1986 hadisi şerifi ihtiva etmektedir. Abdullah Feyzi Kocaer türkçeye çevirmiş ve notlar ilave etmiştir.

Muhammed Fuad Abdülbaki'nin hazırladığı bu eser Sahihi Buhari ve Sahihi Müslim'in üzerinde ittifak ettiği 1986 hadisi şerifi ihtiva etmektedir. Abdullah Feyzi Kocaer türkçeye çevirmiş ve notlar ilave etmiştir.

         İmam Nevevî'nin yaşadığı dönemde İslâm Ümmeti büyük bir sıkıntı ve çalkantı içerisinde bulunuyordu. Bir taraftan Haçlı saldırıları, diğer taraftan Moğol istilası yüzünden İslâm coğrafyasında büyük bir sıkıntı yaşanmakta idi.  Bu sıkıntıların yanında halkın davranışlarında, dünya hayatına bel bağlama, âhiret hayatını ihmal gibi ahlaki yozlaşmalar ortaya çıkmıştı.

İmam Nevevî, insanlara âhireti hatırlatması, ahlaki olgunluğa eriştirmesi, kişiliklerini koruması gayesiyle hayat düsturları içeren bir hadis derlemesi yapmış, bazı konu başlıklarına ilgili ayetler de getirmiştir.

Çoğunu temel hadis kaynakları olarak kabul edilen altı hadis kitabından, büyük çoğunluğunu da Sahihi Buhari ve Sahihi Müslim'den seçtiği hadisleri bu eserde toplamış ve eserine, iyi kimselerin bahçeleri anlamına 'Riyâzü's-Sâlihîn' ismini vermiştir. Ahlaki olgunluğa eriştirmeyi hedefleyen bu eser, İslâm coğrafyasında büyük bir ilgi görmüştür.

Yazıldığı günden bu yana ilgiyle okunan eserin pek çok baskıları ve değişik dillere çevirileri yapılmıştır. 

...Sen onların aralarında iken, Allah onlara azap etmez..
Enfal: 33

Ben bu kitabı bizzat işittiğim 300 bin hadis arasından seçtim.
İmam Müslim

Ümmet, bu iki kitabın sahih olduğu ve onlardaki hadislerle amel etmenin vacip olduğu üzerinde icma etmiştir.
İmam Nesei

Gök kubbe altında hadis ilmi konusunda Müslim'in kitabından daha sahihi yoktur.
Ebu Ali En-Nisaburi

Sahih-i Müslim, Kur'anı'ı Kerim'den sonra en güvenilir kitaplardan birisi olarak kabul edilmiş ve sahih hadislerden derleme yapılmış bir eserdir. Bu eseri meydana getiren ve Müslim adı ile tanınan Ebu Hüseyin Müslim b. Haccac el-Kuşeyri en-Nisaburi 204 veya 206 hicri 819 veya 821 miladi yılda Nisabur'da dünyaya gelmiş ve 261 hicri 875 miladi yılda memleketi Nisabur'da hayata gözlerini yummuştur.
Hz. Peygamber'e ait sözler ve davranışlar olarak tarif edebileceğimiz hadisler, ilk dönemden itibaren nesilden nesile aktarılarak günümüze ulaşmıştır.

• İmam Buhari’nin sahihinde 7500 hadis mevcuttur. Bu hadislerden 5000’i tekrar eden hadislerdir. İmam Zebidi tekrar eden hadisleri çıkararak bu muhtasar Buhari hazırlanmıştır.
• Sayın Abdullah Feyzi Kocaer bu çalışmayı esas olarak yeniden terceme etti. Sahihi Müslim’de ve Muvatta’da geçen aynı hadisler Rumuzlarda belirtilmiştir.
• Alfebetik Fihrist, konu fihristi ve tahriç yapılmıştır. Tahriçle tekrar eden Buhari hadisleri ve babları özenle belirtilmiştir. Bazı hadislerin şerhleri yapılmış, ayrı bir punto ile bu belirtilmiştir.
• Hadisler sade ve akıcı bir üslupla çeviri yapılmış, çoğu hadislerin anlamı, yorumları okuyucuya bırakılmıştır. Ancak her okuyucunun ilk bakışta problem çekeceği durumlarda kısa açıklamaya gidilmiştir. Hadisi hadislerle açıklama yapılarak çapraz atıflar yapılmış böylece tekrarlar asgariye indirilmiştir.

         İmam Nevevî'nin yaşadığı dönemde İslâm Ümmeti büyük bir sıkıntı ve çalkantı içerisinde bulunuyordu. Bir taraftan Haçlı saldırıları, diğer taraftan Moğol istilası yüzünden İslâm coğrafyasında büyük bir sıkıntı yaşanmakta idi.  Bu sıkıntıların yanında halkın davranışlarında, dünya hayatına bel bağlama, âhiret hayatını ihmal gibi ahlaki yozlaşmalar ortaya çıkmıştı.

İmam Nevevî, insanlara âhireti hatırlatması, ahlaki olgunluğa eriştirmesi, kişiliklerini koruması gayesiyle hayat düsturları içeren bir hadis derlemesi yapmış, bazı konu başlıklarına ilgili ayetler de getirmiştir.

Çoğunu temel hadis kaynakları olarak kabul edilen altı hadis kitabından, büyük çoğunluğunu da Sahihi Buhari ve Sahihi Müslim'den seçtiği hadisleri bu eserde toplamış ve eserine, iyi kimselerin bahçeleri anlamına 'Riyâzü's-Sâlihîn' ismini vermiştir. Ahlaki olgunluğa eriştirmeyi hedefleyen bu eser, İslâm coğrafyasında büyük bir ilgi görmüştür.

Yazıldığı günden bu yana ilgiyle okunan eserin pek çok baskıları ve değişik dillere çevirileri yapılmıştır.