Tüm hukuk sistemleri gibi İslam hukuku da normatif bir disiplindir; yasaklar (tahrîm), izin

 verir (tahyîr), buyurur (îcâb). İnsanlardan pozitif yükümü ifade eden emir norma karşı

 harekete geçmelerini isterken negatif yükümü ifade eden yasak norma karşı hareketsiz

 kalmalarını bekler. Tersi iki durum ise suç denilen davranışsal sapmanın farklı iki şeklini

 doğurur: İcraî Suç ve İhmalî Suç.

           Elinizdeki çalışmada, işlenmesinde dış dünyaya yansıyan somut bir eylemin etkili olmadığı,

 aksine sadece hareketsiz kalmakla tamamlanan ihmalî suçlar nazarî ve tatbikî boyutlarıyla ele

 alınmakta, söz konusu suç tiplerine ilişkin İslam hukuku kaynaklarında geçen görüşler

 karşılaştırmalı olarak incelenmektedir.

       Hz. Peygamber “Kur’an’ı çokça okuyun, bir kimse Kur’an’ı okur da Kur’an’ın emrettiklerini yapmaz, nehyettiklerinden ka­çınmazsa, o kişi Kur’an okumamış demektir” buyurmaktadır.

Kur’an, Hz. Peygambere (a.s.) yirmi üç yıl boyunca, yaşadı­ğı şartlara göre parça parça indirilmiştir. Yani Kur’an şifahen gelmiştir. Masabaşı ilmi olsun diye değil, hayatın tam içerisine nüfuz etmesi için indirilmiştir. Kur’an okunduğunda onun ihti­lafları çözmesi, hükmetmesi, okunup anlaşılması için indirildiği görülecektir. Dolayısıyla vahye muhatap olan insanın, Kur’an okumadan önceki hayatı ile Kur’an okuduktan sonraki haya­tı, Kur’an okumadan önceki düşünceleri ile Kur’an okuduktan sonraki düşüncelerinin aynı olmaması gerekmektedir. Kur’an okuyan müslümanla Kur’an’ı okumayan kimsenin dünyaya ve olaylara bakışı aynı olmamalı zira Hz. Peygamber, Kur’an ehli­nin Allahın has kulları yani ehlullah olduğunu beyan etmekte­dir. Bundan dolayı “Ehlullah”ın karşılaştıkları olaylara cahiller­le aynı tavrı göstermemesi gerektiği ifade edilmektedir. Ayrıca Kur’an ehlinin kendilerini düzeltmesi durumunda insanların da kendilerini ıslah edecekleri zikredilmektedir.

 

Söz konusu amaca binaen biz, toplumda amme cüzü diye bilinen otuzuncu cüzü tefsir etmeye ve surelerin bize verdiği mesajı anlayabildiğimiz kadarı ile ifade etmeye gayret ettik. Zira biz, Hz. Peygamberin hayatında meydana gelen olayların birbi­rinden bağımsız gelişmediğine inanmaktayız. Aynı şekilde sure­lerin bu hayata müdahale etmek için indirildiğinden dolayı su­relerin de bir birinden bağımsız olmadıklarını düşünmekteyiz. Bu sebeple, sureleri diğer surelerle irtibatlandırarak açıklamaya gayret ettik. Sureden anladıklarımızı da özetlemeye çalıştık. Ayetle ilgili açıklamaları genellikle dipnotta aynı konuyla alaka­lı diğer ayetlere müracaat ederek yaptık. Konuyu açıklamak için bildiğimiz bir hadis veya rivayet var ise onu da naklettik. Gerekli gördüğümüz yerlerde de tefsirlerden faydalandık.  

İslam düşüncesinin temel kaynağı olan Kur’an-ı Kerim’in nasıl anlaşılması ve yorumlanması gerektiğine dair tartışmalar, çoğu zaman Kur’an ve sahîh sünnet kaynaklı olmaktan ziyade mezhep, meşrep ve cemaat eksenli olarak yapılmaktadır. Tartışmalar bu minvalde seyredince ortak paydalarda birleşme imkânları iyice azalmakta, yanısıra Kur’an’a yöneltilmesi gereken rağbetin büyük oranda dağıtılıp meşreplerin kendilerine ait olan kitaplara sarfedildiği görülebilmektedir. Öyleyse İslamî düşünce mirasımızdan ve onları yansıtan eserlerden istifade etmeyi önemsemekle beraber bakışları Kur’an’a yönlendirmek, onun hesabına diğer kitaplara dağıtılan rağbetleri yine ona çevirmek, bir zorunluluk halini almıştır. Bu husus, Kur’an’a inanan her birey için -değil bir lüks- hayatî bir görevdir; yapılmadığı ve hakkıyla yerine getirilmediği takdirde hesabı sorulacak olan ömürlük bir ödevdir.

Müslümanlar olarak bunu başarabilirdiğimizde Kur’an-ı Kerim, sadece her harfine on sevap verilsin diye anlamadan okunmasıyla yetinilen ve mezarlarda ölülere rahmet olsun diye okutulan bir kitap olmaktan kurtulur; hayatı şekillendirmesi ve hayata hayat katması gereken bir kitap olarak okunur; anlaşılması için çalışılır; yaşamın her alanında ve her boyutunda müslümanlar için gündemin birinci maddesi haline gelir. Bizler Kur’an’a bu önceliği verebilirsek o da, hayatın her alanında nitelikli başarılara ulaşma şansını bizlere sunacaktır.

Kur’an’ı Kerim’in hidayet mesajını bizzat onun kendi ifadelerinden anlamaya çalışma;  gerek mü’minler üzerindeki tesirinin, gerekse inananların ona duydukları rağbetin arzulanan bir şekilde yeniden tesis edilebilmesinin tek çıkar yoludur. Yanısıra Kur’an’la böyle bir yakınlaşma, örf ve adetlerle karıştırılıp etkinliği ritüellerden/ayinlerden ibaret hale getirilmiş geleneksel bir din anlayışı yerine, gerçek ve öz hüviyetine kavuşturulmuş bir İslam arayışı mücadelesinde başarıya ulaşmanın en sağlam ve en kısa yoludur. Ne mutlu bu yolda yürüyüp Muallim-i Ezelî’nin karşısına çıkabilenlere!..

          Siyer-i Nebî’nin incelenmesi; akide, ahkâm ve ahlâkla ilgili olarak İslâm kültürünün ve sahih bilgilerin azami miktarda toplanması noktasında Müslümana yardımcı olacaktır. Çünkü Hz. Peygamber’in hayatı, İslâmî ilkelerin ve hükümlerin tamamının, ete ve kemiğe bürünmüş şeklidir. Ayrıca insanî olan her şeyi de ihtiva etmektedir.

 

            Bu kitap, Asr-ı Saâdet Dönemi olaylarının genel bir görüntüsünü sunmaktadır. Burada geçen bilgilerin çoğu, önceden neşredilen kitap ve araştırmalarda geçen ve bilinen hususlardır. Fakat biz burada farklı bir bakış açısı sergilemeye çalıştık. Çünkü her araştırmacının bir yöntemi, üslûbu ve konuyu sunma metodu vardır. Biz, olayları sunarken onlardan iz bırakanları ön plana çıkarmaya özen gösterdik. Sonra, münferit olayların daha iyi anlaşılması ve önemlerinin kavranması için onları genel durumlarla irtibatlandırdık; ayrıca bu olaylardan çıkarılan fıkhî hükümleri de açıkladık. 

            

       Mülk, Allah’ındır. Ölüm ve hayat, insan için bir imtihandır. “Keşke işitip akletseydik!” denilmemesi için Kalem ve yazdıklarına dikkat edilmesi gerekmektedir. Bir Kalem, yaşamamız gerekenleri yazarken; diğer kalem de yaşadıklarımızı kaydetmektedir. Hak gerçekleşince, yaşanılması gereken Kitap ile yaşanılan Kitabın mukayesesi yapılacak ve buna göre hüküm verilecektir. İşte o gün, dünyada Kitab’a göre yaşamayıp kitabına uyduranların, bütün sevdiklerini ve servetlerini azaptan kurtulmak için fidye vereceği ama buların kabul edilmeyeceği beyan edilmektedir. Bu hale düşmemek için hayatta rol model olacak birilerine ihtiyaç vardır. Bunun için bıkmadan usanmadan, dokuzyüz elli yıl, gizli-açık, birebir veya ilan ederek Allah’ın dinini anlatan Nuh (a.s.) en güzel örneklerdendir. Topluma vahyi duyururken elbette orada yer edinmiş nice şirkler, hurafeler ve yanlışlarla karşılaşılacaktır. Bu nedenle meselenin aslını öğrenmek için vahye müracaat edilmesi gerekmektedir. Hatta Allah adına yalan söyleyenlerin yine Allah’ın vahyi ile ortaya çıkacağı ifade edilmektedir. Zira özgürlüğe kavuşmak, kimse tarafından kandırılmamak ve birilerinin sömürgesi haline gelmemek için gecenin uygun olan bir bölümünde anlaya anlaya Vahiy okunmalıdır ki, gündüz gündem yapılacak hakikatler, zihne ve kalbe nakşedilsin. Çünkü  Kıyamet yakındır ve İnsan, yaklaşan bu sona kendisini hazırlamalıdır.

 

Şimdi bunca ayetlerden ve hakikatlerden sonra hangi söze iman edecekler...   

İnsanlık hac ibadetini İbrahim (a.s) ile tanıdı. Bu ibadet şekli insanlar arasında belirli bir süre İbrahim (a.s)’ın uygulamasına benzemekteydi.... Daha fazla

 

Hz. Muhammed kendilerine peygamber olarak gönderildiğinde inkarcılar ondan kendilerine önceki peygamberlerin gösterdiği hissi mucizelere benzer mucizeler göstermesini istemişlerdir. Ancak Allah onların hissi mucize isteklerini geri çevirerek akıllarına hitap eden Kur'an'ın onlar için Hz. Muhammed'in nübüvvetini ispat eden yeterli bir mucize olduğunu vurgulamıştır. Ayrıca Hz. Muhammed'in insani yönü anlatılarak onun da kendileri gibi bir beşer olduğunu, mucizelerin sadece Allah'ın iradesi ile gerçekleştiğini belirtir. Bu nedenle ne Allah'ın kitabı olan Kur’an-ı Kerim ne de Hz. Muhammed kendisi açık bir şekilde Kur’an-ı Kerim'in dışında hiçbir hissi mucizevi nübüvvetinin ispatında kullanmamıştır. Ancak İslam düşüncesinin teşekkülü döneminde mucize olgusu iki zeminde tartışılmıştır. Özellikle hicri 2. asırdan itibaren İslam dünyasında ortaya çıkan ilhak ve zındıklık hareketlerine karşı Hz. Muhammed'in nübüvvetini ispat etmek amacıyla ilk dönem kelamcıları Kur'an'ı merkeze alarak konuyu ayet, burhan, delil, hüccet gibi kavramları kullanarak ispat etmeye çalışmışlardır. Diğer akım ise, yine aynı dönemde önce siyer ve rivayetler şeklinde yer almıştır. 3. asırdan itibaren benzer rivayetler hadis kitaplarında yer almıştır. Hadisçilerin konu ile ilgili rivayetleri kelamcılar tarafından birer hissi mucize olarak yorumlanmıştır. Yine aynı dönemde özellikle kelamcılar tarafında mucizenin tanımı yapılarak, Hz. Peygamber’in birçok alanda hisse mucizeler gösterdiğini belirterek, Hz. Muhammed'in nübüvvetini ispat etmeye çalışmışlardır. İkinci düşünce daha yaygın bir şekilde olmak üzere her iki düşüncenin yansımaları günümüzde mevcuttur.

 

İnsan yeryüzünü yönetmesi yanında ibadet etmesi için yaratılmıştır. Bu yetki ve görev yanında onun o birçok sıkıntı karşısında kendisini güçsüz hissetmesi ve bu sıkıntılarını aşabilmek için Allah’a sığınma ihtiyacı hissetmesi de fıtratına yerleştirilmiştir. Bu sebeple yaratılışında saklı olan ibadet ve dua şekilleri insanlık tarih boyunca var olagelmiştir. İlahî dinlerde namaz ibadeti, kulun Allah’a şükrünü eda ve isteklerini sunduğu bir dua biçimidir. Hz. Peygamber’in hayatında namazın tedricî süreci dikkate alınmadan rivayetler tasnif edilmiştir. Bu durum Hz. Peygamber’in hayatında rivayetlerin hangi süreci ifade ettiğinin bilinmesini engellemiş, buna bağlı olarak şârihlerin aynı rivayeti tarihi yanılgıları sebebiyle farklı yorumlamalarına ve hükmünde ihtilaf etmelerine sebep olmuştur. Namazın tedricî sürecini ifade eden rivayetlerin sıhhatinin tespiti kadar aynı muhtevalı ayetleri, nüzul tarihi ve siyer kaynaklarının verdiği bilgilerle değerlendirmek gerekir. Bu yöntem Kur’an’ın tedricen değişen ve genişleyen muhtevası esnasında hadisleri bununla eş zamanlı okumak ve Hz. Peygamber’in sîretinde rivayetleri nereye oturtacağımız konusunda bize büyük oranda yardımcı olacaktır. Mekke çevresinde yaşayan ilahî dinlerde ve Mekkelilerin namaz uygulamaları yanında İslâm’da namazın menşeine dair görüşlere mukayeseli incelenmiştir. Mekke döneminde namazın ilk teşrî, özellikle vakit ve rekât değişikliklerinde namazın elliden beşe indirilişi meselesi ele alınmıştır. İkinci bölümde Medine döneminde namazın rekât ve keyfiyet açısından tedricen değişimi kronolojik olarak rivayetlerin tasnif ve değerlendirmesi yapılmıştır. 

            İmam Nevevî rahimehullah ’ın bu ölümsüz eserini tercüme ve şerh ederken, aşağıdaki kaidelere riayet etmeye çalıştık: Hadis-i şerifleri özlü, akıcı, güncel ve anlaşılır bir üslupla günümüz Türkçesine aktarmaya, Hadis metinlerini, sözün akıcılığını bozmamak için ara açıklamalarla şerh etmeye, Hadisin metni ile şerhini, herhangi bir karışıklığa meydan vermeyecek biçimde kesin hatlarla birbirinden ayırmaya, Hadis-i şerifleri, herhangi bir mezhep, fırka veya düşünceyi desteklemek ya da reddetmek endişesiyle önyargılı olarak yorumlamamaya; en doğru, en isabetli görüş hangisi ise onu bulup ortaya koymaya gayret ettik.

     Sayfa altındaki dipnotlar genellikle okuyucunun sıkılmasına ve metnin akışından, bütünlüğünden kopmasına sebep olduğundan, bu çalışmada dipnot kullanılmamıştır. Bunun yerine, gerekli açıklamalar hadis metinlerinin aralarına yerleştirilmiştir. Bu açıklamaların hadis metniyle karışmaması için Peygamber (s.a.v.)’e ait ifadeler düz koyu harflerle, sahabeye ait sözler düz normal harflerle, yorum ve açıklamalar ise italik harflerle yazılmıştır. Ayetlerde de aynı usül takip edilmiş ve ayet metinleri koyu, açıklamalar italik harflerle yazılmıştır. Ana metin ile o metne eklenen açıklamaların birbirine karıştırılmaması için bu hususta azami ölçüde dikkat gösterilmesi gerekmektedir.

     Peygamber (s.a.v.)’i örnek ve önder edinen müminler için, Sünnet-i Seniyye’yi daha iyi anlamaya, anlatmaya ve yaşamaya vesile olması dileği ile.

     ‘’Bu eser, insanlara dünya ve ahret saadetini kazanma yollarını gösterecek,zahiri ve Batıni edepleri elde etmelerini sağlayacak, iyiyi  ve güzeli teşvik ederek, kötüden ve çirkinden uzaklaşmayı temin edecek sahih hadislerden oluşan muhtasar bir kitap olacaktır.’’ İMAM NEVEVİ (1233-1277)