Halkın İslam’ı bilmesi, anlaması ve yaşaması (HİBAY) için herkes kendi imkanlarına göre cehd edecektir. Bu nedenle cehd edenlerin mutlaka alim olması gerekmemektedir. Ancak muhterem halkın ihsanı teşviki (MUHİT) ilmin muhitine dayanmalıdır. İlimde uzman olunmasa bile ilmin çevresinden beslenmek gereklidir. İlmin muhitinde önemli konulardan biri Sünnet’i bilmek ve Sünnet’in kaynağı olan hadis rivayetlerinden faydalanmaktır. Bu çalışma Hadis ilminde uzman olmayan bir müslümanın ilmin muhitinde, hadis rivayeti ve Sünnet arasındaki ilişkiler konusunda bilgilenmesine yardımcı olmak için hazırlanmıştır. Hadis usulü konularında da giriş düzeyinde bilgi vermekle birlikte hadis usulü kitabı değildir. Çünkü hadis usulü kitabı bilimsel uzmanlık isteyen bir çalışmadır. Bu kitabın kapsamı uzman düzeyinde bilgiler vermek değildir. Sünnet ve hadis rivayeti (HR) konularında genel bilgilendirmeyi amaçlamaktadır.

Uzman olmayan birinin HR lerle ne işi olabilir diye düşünmemeliyiz. İnsanlar bir şekilde HR leri okumakta ve işitmektedirler. HR ler sadece fıkıhla ilgili HR ler değildir. HR lerin kapsamında doğru anlayış ve ahlaki eğitilmeye teşvik yönleri olan HR ler de vardır. Ancak HR lerin doğruluk düzeyi ve nasıl amele dönüştürüleceği konularında genel bilgi olmazsa bir takım yanlış anlama ve hedeflenmelere gidilebilmektedir.  HR lerle Sünnet’i aynı gören bazıları, HR ler üzerinden Sünnet’e saldırılar yapabilmektedir. İlmin muhitine gelen bir Müslüman, Sünnet’in kapsamı, Kur’an’la bağlantısı, HR lerin güvenirliliği, HR ve Sünnet ilişkisi konularında genel bilgilenmeye sahip olmalıdır.

Rasulullah: “Kim iyi bir yol açarsa o kimseye açtığı yolun sevabı ve kıyamete kadar o yoldan gidenlerin ecri verilir. Kim de kötü bir yol açarsa hem açtığı yolun vebali, hem de kıyamete kadar yoldan gidenlerin vebali yüklenir” (Müslim, ilim 16).

İnsanı kim ve niçin var etti sorusunun cevabında farklı inanışların olacağını kabul etmeliyiz. Farklılığı kabul etmeli ve farklılığa tahammüllü olmalıyız. İnsanın var olmasıyla ilgili her iki tarafın cevapta ortak olabilecekleri alan insanın nasıl var olduğu sorusuna verilecek cevaptır. Ancak insanın nasıl var olduğuna yönelik cevaplar da inançtan tümüyle bağımsız olamamaktadır. İnsanlığın var olmasının üzerinden çok uzun zaman geçmiş olması ve insanın ilk defa yaratılmasına yönelik o dönemlere ait açık delillerin olmaması nedeniyle insanın nasıl var olduğu sorusunun cevabında da insanlar farklı görüşlere sahip olmaktadır. Bu kitapta da insanın nasıl var olduğu konusunda insanların Adem veya primat tipi maymun kökenli olduğuna yönelik inançların özelliklerini ve bir takım ikna delillerini göreceğiz.

HAYAT MEMAT MESELESİ

Allah katında din Allah’ın hesaba çekeği görev ve ölçüleri bildiren dindir. Allah katında dinin İslam olduğunu Kur’an bildirmektedir. İslam’a iman, itaat ve ihsan içinde olmazsak Allah katındaki dine bağlanmamış oluruz ve sonuçları kötüdür. Allah, Rasulullah, Kur’an ve Ahiret hakkında Kur’an’da haber verilenlere iman etsek ve o imanımız kendi içimizde kalsa, amele dönüştürmesek yaptığımız eksik ve hatalı olacaktır. Allah Kur’an’da mümin ve müslim olmanın arasını ayırmamıştır. Mümin olmak inanılması gerekenleri kabul etmektir, müslim olmak inanılması ve yapılması gerekenlere itaat etmektir. Allah mümin ve müslim olmayı birbirinden ayırmadığı ve birlikte istediği için biz de ayıramayız.

Bu çalışmada, insan yaşamında önemli bir yer edinen musibet olgusunun mahiyeti ve içerebileceği mesajlar irdelenmekte, bu tür olaylardan çıkarılabilecek dersler üzerinde kafa yorulmaktadır. Genellikle sorumluluk kabul etmek istemeyen veya davranışlarını ilahî kontrol altında görmekten haz etmeyen seküler anlayış sahiplerine yönelik analitik eleştirilere yer verilmektedir. Sağduyu ile ve sağlıklı bir bakış açısıyla yanlışlarının farkına varan, sorumluluğu üzerine almaktan kaçınmayan ve kendini düzeltmeyi gaye edinen mü’mince bir şuur yeşertmeye gayret edilmektedir.

Özgür özün gür olmasıdır. Öz kişiye ait, kişiye özel, kişinin içinde olandır, kişinin kendisidir. Kişinin aklının, bilgisinin, isteklerinin ve değerlerinin tamamıdır.

 Hak kelimesinin ayrılan pay anlamında hak oluşu birilerine görev veya imkan olarak ayrılan, verilen payın olmasını ve bunun gerçek, kesin olduğunu anlatır. Bu yönüyle de İslam bir haktır.

Adil olmak hak ediş, emek ve anlaşmalardan doğan hakların gereğini yapmaktır. Vahyin yapılmasını istediği bir ölçü adaletin ölçüsüdür. Bir çocuk doğmuş olmakla bakılmayı hak etmiştir.

Denge birbirine zıt durumların kurulu düzeni bozmadan bir arada bulunabilmesini anlatmaktadır. İslama’a bağlılıkta denge gereklidir. Toplumsal düzenin iyi olmasında denge olmalıdır. Denge eşitlik değil, imkanlara göre istenen amacı gerçekleştirecek adaletli bir ortamdır ve uygulamadır. Kişilerin yaratılıştan gelen haklarının korunması dengenin birinci gerekçesidir.

MÜSLÜMAN, TOPLUM VE CEHD

Müslüman fert ve toplum akıllı, özgür ve imkanlara sahip olmanın sorumluluğunu almalıdır. Bu gücü ve sorumluluğu başkasına devredemez. Aklını ve imani tercihlerini başkasına devredip sorumluluktan kurtulamaz. Kur’an’ı bütüncül olarak okuduğumuzda Müslüman fert ve toplumdan istenen birçok davranışların olduğunu görürüz. Müslüman fert Allah’ı, Kur’an’ı, Rasulullah’ı ve Ahireti kabul edecektir. Kur’an’da ferde ve topluma görev yükleme özelliği birliktedir. 

Ferde yüklenen görevi ferd kendi şartları içinde yerine getirecektir. Fert görevin kendisine ait olduğunu ve görevin sınırlarını bilir. Örneğin namaz kılmak ferde yüklenen bir görevdir. Ne zaman, ne kadar namaz kılacağını ve bu görevi bir başkası yapınca ondan düşmeyeceğini bilir. Topluma yüklenen görevlerde kişi kendisine farzı ayn payı düşmese bile daha fazlasını yaparak fazilet ve hayırda daha fazlasını kazanma imkanı elde etmektedir. Allah yolunda cehd edenlere daha fazlasını vereceğini bildirmektedir.

MÜSLÜMAN SİYASET VE YÖNETİM ETKİLEŞİMİ

Siyaset kişinin kendisi, çevresi, imkanları, sorunları ve diğer insanlarla etkileşimlerinde hangi önceliklere göre nasıl bir yol izleyeceğinin bilgisi, kararı ve davranışıdır. Siyaset insan olmanın, toplum içinde yaşamanın doğal ve kendini mecbur eden bir halidir. Müslümanın insan ve müslüman olmak özellikleri devam ettiği sürece siyasetten uzak kalması mümkün değildir. Kaldığını sanır veya iddia ederse kendini kandırmaktadır veya kendine göre bir siyaset izlemektedir. İnsan olarak siyasete adımını atar ve müslüman olarak siyasetine ilke ve yön verir. 

Siyasal yönetim doğal bir ihtiyaçtır. Siyasal yönetim insanın toplumsal yaratılışının bir gereğidir. Şekli, kapsamı değişebilir ama hep varolmuştur. İnsanlar toplu olarak yaşadıklarından aralarında bir yönetimin olması adaletin korunması, zulmün önlenmesi, toplumsal yardımlaşmanın ve güvenliğin sağlanması için gereklidir.