MÜSLÜMAN, TOPLUM VE CEHD

Müslüman fert ve toplum akıllı, özgür ve imkanlara sahip olmanın sorumluluğunu almalıdır. Bu gücü ve sorumluluğu başkasına devredemez. Aklını ve imani tercihlerini başkasına devredip sorumluluktan kurtulamaz. Kur’an’ı bütüncül olarak okuduğumuzda Müslüman fert ve toplumdan istenen birçok davranışların olduğunu görürüz. Müslüman fert Allah’ı, Kur’an’ı, Rasulullah’ı ve Ahireti kabul edecektir. Kur’an’da ferde ve topluma görev yükleme özelliği birliktedir. 

Ferde yüklenen görevi ferd kendi şartları içinde yerine getirecektir. Fert görevin kendisine ait olduğunu ve görevin sınırlarını bilir. Örneğin namaz kılmak ferde yüklenen bir görevdir. Ne zaman, ne kadar namaz kılacağını ve bu görevi bir başkası yapınca ondan düşmeyeceğini bilir. Topluma yüklenen görevlerde kişi kendisine farzı ayn payı düşmese bile daha fazlasını yaparak fazilet ve hayırda daha fazlasını kazanma imkanı elde etmektedir. Allah yolunda cehd edenlere daha fazlasını vereceğini bildirmektedir.

MÜSLÜMAN SİYASET VE YÖNETİM ETKİLEŞİMİ

Siyaset kişinin kendisi, çevresi, imkanları, sorunları ve diğer insanlarla etkileşimlerinde hangi önceliklere göre nasıl bir yol izleyeceğinin bilgisi, kararı ve davranışıdır. Siyaset insan olmanın, toplum içinde yaşamanın doğal ve kendini mecbur eden bir halidir. Müslümanın insan ve müslüman olmak özellikleri devam ettiği sürece siyasetten uzak kalması mümkün değildir. Kaldığını sanır veya iddia ederse kendini kandırmaktadır veya kendine göre bir siyaset izlemektedir. İnsan olarak siyasete adımını atar ve müslüman olarak siyasetine ilke ve yön verir. 

Siyasal yönetim doğal bir ihtiyaçtır. Siyasal yönetim insanın toplumsal yaratılışının bir gereğidir. Şekli, kapsamı değişebilir ama hep varolmuştur. İnsanlar toplu olarak yaşadıklarından aralarında bir yönetimin olması adaletin korunması, zulmün önlenmesi, toplumsal yardımlaşmanın ve güvenliğin sağlanması için gereklidir.

 

 

Günümüz dünyasında özellikle mantıksal deneyciliğin katı tehditlerine boyun eğenler, kutsal metinlerde kullanılan bazı ifadelerin sözlük anlamlarıyla alınması durumunda birtakım güçlüklerle karşılaşılmasından hareketle, kelime ve kavramların bilinen sözlük anlamlarının ötesinde farklı derin manalara sahip oldukları görüşünü abartılı bir şekilde gündeme taşımaktadırlar. Böyle bir yönelişin neticesi olarak kimi zaman zorlamalarla ifrata varacak şekilde, mecaz ve sembollerle metinleri yorumlama yolunu tercih edebilmektedirler. Bu tarz bir yönelişe sahip olanlardan birisi de “The Message Of The Qur’an” eserinin yazarı Muhammed Esed’ dir. İşte elinizdeki bu çalışmada, onun yukarıda bahsedilen ve “Kur’an Mesajı” ismiyle Türkçe’ ye çevrilen meal-tefsir çalışması, eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirmeye tabi tutulmaktadır. Eserinde dile getirdiği Allah’ın sıfatları, ahiret, cennet-cehennem, melek, cin, şeytan ve mucizeler konusundaki çoğu zaman Kur’an metniyle örtüşmeyen görüşleri, bazı hüküm ayetleri hakkındaki yorumları ele alınmaktadır. Söz konusu edilen yorumlar, ikna edici bir delil olmadıkça kelimelerin asıl anlamları ve konuyla ilgili sahih rivayetler/nakiller ışığında tahlîl edilmektedir.

 

Bu çalışmada, insan yaşamında önemli bir yer edinen musibet olgusunun mahiyeti ve içerebileceği mesajlar irdelenmekte, bu tür olaylardan çıkarılabilecek dersler üzerinde kafa yorulmaktadır. Genellikle sorumluluk kabul etmek istemeyen veya davranışlarını ilahî kontrol altında görmekten haz etmeyen seküler anlayış sahiplerine yönelik analitik eleştirilere yer verilmektedir. Sağduyu ile ve sağlıklı bir bakış açısıyla yanlışlarının farkına varan, sorumluluğu üzerine almaktan kaçınmayan ve kendini düzeltmeyi gaye edinen mü’mince bir şuur yeşertmeye gayret edilmektedir.

Cumhuriyet Dönemi ilahiyat araştırmalarında İlahiyat Dergileri’nin önemli yeri vardır. İlmi araştırma ve tenkit süzgecinden... Daha fazla

       Hayatın başlangıcından itibaren insanlar toplumda ekonomik açıdan eşit seviyede değillerdir. Günlük ihtiyaçlarını karşılayamayacak derecede fakirler, orta halliler ve zenginler toplumda her dönem var olmuştur. İnsanlardaki bu ekonomik farklılık Allah’ın takdiriyle birlikte insanların çalışmalarına, gayretlerine, kabiliyetlerine ve zamanın şartlarına bağlıdır. Kur’an’ın insanların birbirlerine ihtiyaç duyduğu işlerde çalıştırabilmeleri için gerekli gördüğü bu durum yiyecek, giyecek ve barınak gibi temel ihtiyaçların tedarik edilmesi için de kaçınılmazdır.

 

          Kutsal kitaplar bir taraftan servet ve mülkiyet konusunda din ve dinin hassasiyetlerinden uzaklaştıracağı ihtimalinden dolayı sık sık uyarıda bulunurken, diğer taraftan vehbî ya da kesbî nedenlerden dolayı oluşan fakirlik olgusuyla mücadele edilmesini istemektedir. Bununla birlikte Kur’an’da, sahip oldukları zenginlik ve güçle şımaranların, bu durumlarını inananların ve zayıfların aleyhine kullananların şiddetle kınanması İslâm’ın fakirlerden taraf olduğu yorumlarına sebep olmuştur. Hâlbuki İslam, bir taraftan varlığın muhtemel menfi etkilerinden insanları korumaya çalışırken, diğer yandan değişik nedenlerle açlığa ve yoksulluğa maruz kalan bu dezavantajlı gurupları teselli etmekte ve varlıklı Müslümanları onlara yardıma çağırmaktadır.

          Fakirlik insanın düşünce yapısını, yaşantısını, toplumun emniyet ve huzurunu, devletin selametini olumsuz yönde etkileyen bir olgudur. İslam, çözülmesi gereken bir problem olarak gördüğü bu olgunun bertaraf edilmesi için çok çeşitli yöntemler ve pratik öneriler sunmuştur. Kur’an’ın ilgili âyetleri ve Hz. Peygamber’in uygulamaları doğrultusunda söz konusu meselenin halli için konan ilkelerin hedefi özelde İslam ümmetini, genelde tüm insanlığı fakirlikten korumaktır.

Son zamanlarda daha bir ivme kazanan din konusundaki tartışmalarda üzerinde en çok durulan konuların başında, dinî ifadelerin/kutsal metinlerin tahlîli gelmektedir. Özellikle vahiyle gelen ifadelerin, anlattıkları gerçeği ne oranda karşıladığı konusu sıkça tartışılmaktadır. Bu alanda din dilinin mahiyetini anlamaya dönük olarak “Sembolizm” veya “Sembolik/Alegorik/Mecazcı Dil Anlayışı”, ileri sürülen iddialı bir görüş olarak karşımıza çıkmaktadır. Şu bir gerçek ki deyimleri, mecazları ve edebî tasvirleri tümüyle yok saymak, onları salt literal olarak algılamak anlayışları köreltmektedir. Ancak unutulmamalıdır ki ölçü ve kritere tabi olmaksızın gelişigüzel bir şekilde tüm ifadeleri mecaz bahanesi ile öznelleştirmek de anlamı buharlaştırmakta ve yok etmektedir. Öyleyse aşırılıklardan kaçınıp mutedil bir ölçü ve denge ile hareket edilebildiği takdirde sembolizm, bize kutsalın farklı tezahürlerinin yorumunu mümkün kılan teorik şifreyi sunarak beşeri varlığa ve onun varoluşuna yabancı olanın farkına varılmasına yardımcı olabilir, görülmeyen gerçekleri elle tutulur derecede açık olmayan bir algılayış ile anlamamıza katkıda bulunabilir. Aksi takdirde dilin kurallarına ve sahih naklî kaynaklara uygun olmayacak şekilde hareket edildiğinde, dinî ifadelerin anlamı ve nesnel karşılığı ile ilgili güvenilir bir dayanak ortaya koymak imkânsız hale gelecektir.

     Şüphesiz aziz ve yüce olan Allah, kitabı Kur’an-ı Kerim’i, bu ümmete bir lütuf ve ihsan olarak... Daha fazla

Dün olduğu gibi bugün de İslam’ın birçok alanda çeşitli spekülasyonlara konu olduğu bir dönemden geçiyoruz. Çoğunlukla sağlıklı bilgi temelinde karşılıklı bilgi alışverişinin, yerini, zihinsel kargaşa ve çatışmalara bıraktığı böyle bir ortamda, Müslümanların nihaî anlamda totaliter bir dikta sistemini kuracakları ve bütün özgürlüklere ve serbest muhalefete son verecekleri iddiası sıkça gündeme taşınır. Böyle bir iddianın enine-boyuna tartışılması gereği ortadadır. Öte yandan devlet ve toplum, bilim ve teknoloji sayesinde büyüyüp, sanayileşme ve ekonomik kalkınma seviyesi arttıkça, bireyin gücü zayıflamakta ve giderek devleşen yapılar karşısında haklarını savunabilme imkânları daralmaktadır. Atomize olan fert giderek bir istatistik rakamı haline gelmektedir. Bu önemli problemin görmezden gelinmesi sağlıklı değildir. Bir başka önemli sorun da şudur: Günümüzde muayyen bir devlet yapısı içinde yaşayan bireylerin genellikle dindar ve vatandaş diye iki sıfatı vardır. Dindar sıfatıyla belirli bir dine, vatandaş sıfatıyla da belirli bir devlete tabi olan birey, bu iki tabiiyet merkezinin kendisine verdiği yap veya yapma emrinin birbiriyle uyumlu olmaması durumunda ciddi bir çıkmaza girebilmektedir. İşte bu ve benzeri problemler bağlamında elinizdeki bu çalışma, Kur’an’a göre bireysel ve kamusal özgürlükleri tanımlamayı, anlamlandırmayı ve bunların boyutlarını akademik olarak ortaya koymayı amaçlamaktadır.